انسان­ تبارِ دورگه

انجمن علمی باستان شناسی ایران، به عنوان یکی از اصلی نهادهای رسمی و قانونی تشکیلات باستان شناسی ایران، طی یک سال گذشته تلاش کرده تا در حوزه های مختلف آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و اجرایی به زعم خود در پیشبرد اهداف باستان شناسی ایران، گام بر دارد. در کنار تمامی فعالیت ها، انجمن تلاش کرده است تا مخابره اخبار و رویدادهای باستان شناختی جهان را در حد امکان به جامعه باستان شناسی ایران منتقل نموده و از این طریق اهالی باستان شناسی و به ویژه دانشجویان این رشته را با تحولات و دست آوردهای جدید باستان شناسی جهان آشنا نماید. کارگروه خبر انجمن در طی سال گذشته حدود ۴۵ خبر از مهمترین اخبار و رویدادهای باستان شناسی جهان را به فارسی برگردانده و به واسطۀ رسانه های مختلف در اختیار علاقه مندان قرار داده است. این کارگروه امسال نیز به مانند سال گذشته، ده تا از مهمترین کشفیاتی باستان شناسی سال ۲۰۱۸، به انتخاب سایت Archaeology.org را به فارسی برگردانده و آن را در خدمت علاقه مندان قرار داده است. امید است که این تلاش ها بتواند راهی به سوی تعاملات بیشتر باستان شناسی ایران با جریان های روز باستان شناسی جهان باشد. انجمن علمی باستان شناسی از سرکار خانم ها سپیده جمشیدی یگانه، نیلوفر احتشامی، زینب نظری طهرانی، پگاه گودرزی، مهشاد صادقی و جناب آقای سروش جلیلی به خاطر همکاری های صمیمانه و تلاش های افتخاریشان کمال سپاس را دارد و برای این عزیزان آرزوی سلامتی و توفیق دارد. هیئت مدیرۀ انجمن علمی باستان شناسی کشور از تمامی دانشجویان و پژوهشگرانی که علاقه مند به همکاری با این کارگروه بوده به گرمی استقبال کرده و هر گونه پیشنهاد جدید را چه در این خصوص و چه در سایر فعالیت های انجمن، با اشتیاق پذیرا می باشد.

برگردان: پگاه گودرزی

آزمایش های ژنتیکی صورت گرفته روی تکه استخوان ۹۰۰۰۰ سالۀ یک دختر تقریبا ۱۳ ساله، نکتۀ را ثابت کرد که پژوهشگران مدتها به آن مظنون بوده اند: شواهد به روشنی نشان می‌دهند که بین دو گروه مجزا از انسان های نخستین پیوند ایجاد شده است.

آزمایشی هایی که پیشتر روی DNA میتوکندریایی این دختر انجام شده بود نشان داد که مادر او از تبار نئاندرتال ها بوده است. ژنتیکدان های موسسۀ مکس پلانک در زمینۀ انسان شناسی فرگشتی در تحقیقات جدید سایر بخش های ژنوم او را مورد مطالعه قرار دادند و سپس نتایج آن را با توالی های ژنوم های باستانی پیشین، از جمله آنهایی که مربوط به سایر انسان های باستانی بودند، مقایسه کردند. نتایج کاملا واضح بود: DNA دختر با ژنوم نئاندرتال ها و دنیسوواها به یک اندازه شباهت داشت. او از مادری نئاندرتال و پدری دنیسووا بود. دنیسووایی ها نوعی از انسان تباران نخستین بودند که نام آنها برگرفته از غاری در کوهستان های آلتای در روسیۀ کنونی است که در حدود ده سال پیش بقایای آنها در آنجا کشف شده بود. ویویان اسلون Viviane Slon از موسسۀ مکس پلانک می‌گوید: “وقتی در ابتدا ترکیب دو تبار نئاندرتال و دنیسووا را دیدم، نگران این بودم که احتمالا در آزمایشگاه خطایی مرتکب شده ام و این به نوعی ترکیبی از دو استخوان مختلف بود. تنها بعد از چندین بار تکرار آزمایش ها و مشاهدۀ نتایج مشابه بود که خودم و همکارانم را متقاعد کردم که تبار دورگۀ دختر واقعی بود”.

دستاورد این گروه در یافتن فرزند یک دنیسووا و یک نئاندرتال نشان می‌دهد که افراد گروه های متمایز انسانی در صورت رویا‌رویی با یکدیگر آمیزش می کرده اند. اسلون می‌گوید: “با توجه به وجود شواهدی از اینکه دنیسوواها و نئاندرتال ها با انسان های مدرن نیز آمیزش داشته اند می توان نتیجه گرفت که گروه های مختلف انسانی همواره در صورت مواجهه با یکدیگر پیوند برقرار می‌کرده اند”.

قطعه ای استخوان از زوایای مختلف (توماس هایام از دانشگاه آکسفورد).