انجمن علمی باستان‌شناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
به گزارش روابط عمومی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، سمینار علمی «واکاوی آموزش میراث فرهنگی با رویکرد باستان‌شناسانه در نظام آموزشی مدارس ایران» از سلسله نشـست‌های میراث فرهنگی در ساختار آموزشی وزارت آموزش و پرورش، به همّت انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور و مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و با حمایت دکتر عبدالرضا سیف رییس محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و دکتر احمد علیاری معاون محترم مالی و اداری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، روز سه‌شنبه پنجم دی‌ماه 1402 در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با حضور شماری از استادان و دانشجویان و مسئولان برگزار شد.
مهدیس نجف‌زاده، دبیر اجرایی این سمینار، اهداف عمده از برگزاری سمینار را «هم‌افزایی میان متخصصان باستان‌شناسی و مدیران و تصمیم‌سازان وزارت آموزش و پرورش»، «انتقال دغدغه‌های باستان‌شناسان و کنش‌گران عرصه میراث فرهنگی درباره لزوم حفظ مواریث فرهنگی به مسئولان تصمیم‌ساز در بدنه وزارت آموزش و پرورش»، «بازنگری سرفصل‌ها و برنامه‌های درسی نظام آموزشی مدارس ایران با نگاهی ویژه‌تر به حوزه میراث فرهنگی در کتب درسی» و «فراهم شدن زمینه‌های اشتغال دانش‌آموختگان باستان‌شناسی در ساختار وزارت آموزش و پرورش به عنوان معلم، دبیر و هنرآموز» بیان کرد.
در این سمینار، دکتر رسول قدیم‌خانی معاون مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و امور اداری وزارت آموزش و پرورش، دکتر علی‌باقر طاهری‌نیا رییس مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، دکتر سیدمهدی باقریان مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری، دکتر قاسم احمدی لاشکی معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش، دکتر محمدرضا سعیدی هرسینی عضو هیأت علمی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان سمت، دکتر مصطفی ده‌پهلوان رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور، دکتر حسن فاضلی نشلی عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، دکتر یعقوب محمدی‌فر و دکتر عباس مترجم عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان، دکتر نصیر اسکندری رییس مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، دکتر سیدمهدی موسوی کوهپر عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس، دکتر میثم لباف خانیکی عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و دکتر محمداسماعیل اسمعیلی جلودار رییس هیأت مدیره انجمن و عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران به ایراد سخنرانی پرداختند و چالش‌ها و دغدغه‌های آموزش میراث فرهنگی در مدارس کشور و راهکارهای افزایش سواد میراثی در میان دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گرفت. همچنین موضوع اشتغال دانش‌آموختگان باستان‌شناسی در وزارت آموزش و پرورش به عنوان مطالبه‌ای جدّی از سوی باستان‌شناسان مطرح شد.
در پایانِ این سمینار، بیانیه‌ای با موضوع مطالبات باستان‌شناسان از وزارت آموزش و پرورش تدوین شد و با ارسال نامه‌‌ای رسمی به معاون مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و امور اداری وزارت آموزش و پرورش در خصوص اشتغال دانش‌آموختگان باستان‌شناسی، این مطالبات به صورت مکتوب مطرح شد.
متن بیانیه پایانی سمینار «واکاوی آموزش میراث فرهنگی با رویکرد باستان‌شناسانه در نظام آموزشی مدارس ایران» به شرح زیر است:
بسمه تعالی
بیانیه پایانی سمینار «واکاوی آموزش میراث فرهنگی با رویکرد باستان‌شناسانه در نظام آموزشی مدارس ایران»
شناخت، حفاظت و معرفی میراث فرهنگی هر سرزمین از ضروریات حفظ فرهنگ، استمرار فرهنگی و شناخت و تقویت هویت ملّی آن کشور به شمار می‌رود. ضرورت این امر در دنیای امروز تا بدانجا است که برخی از دولت ـ ملّت‌های نوپا، به غلط، میراث فرهنگی دیگر ملّت‌ها را دست‌آویز ایجاد هویت فرهنگی و ملّی خود ساخته و به نام خود سند می‌زنند. علیرغم کوشش‌ها و اقدامات شایسته و مهمی که در سال‌های اخیر در حوزه ثبت جهانی میراث فرهنگی ملموس و ناملموس ایرانی انجام شده است، در درون کشور وضعیت میراث فرهنگی به‌هیچ‌روی رضایت‌بخش نیست. بسیاری از محوطه‌های تاریخی و حتی بقاع متبرکه از سوی مردم دستخوش حفاری‌های غیرمجاز شده و آسیب جدی دیده‌اند؛ صدها محوطه مهم باستانی در فعالیت‌های کشاورزی، عمرانی، راه‌سازی و سدسازی به‌صورت کامل از میان رفته‌اند و اقبال و توجه عمومی به آثار تاریخی و میراث ملموس فرهنگی نیز به‌جز چند استثناء در غالب موارد رضایت‌بخش نیست. این مصادیق به‌روشنی نشان می‌دهند که آگاهی عمومی نسبت به اهمیت میراث فرهنگی و حفظ آن، چه در میان مردم و چه در میان دولتمردان تا چه میزان دچار نقصان است. جدای از اشکالات عمده‌ای که در حوزه قوانین و اجرا وجود دارد، شاید یکی از جدی‌ترین دلایل این امر را باید در ضعف آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی در این حوزه جستجو کرد. ضعفی که سررشته آن به فقدان آموزش نظام‌مند مقوله فرهنگ، میراث فرهنگی و ارکان هویت ملّی در آموزش‌وپرورش بازمی‌گردد. نگاهی اجمالی به سرفصل و عناوین کتب درسی مقاطع مختلف تحصیلی به‌روشنی نشان می‌دهد که محتوای آموزشی مدارس ما در این حوزه تا چه میزان دچار کمبود و کاستی و است و همین محتوای اندک نیز در غالب موارد از سوی متخصصان امر تدریس نمی‌شود و عملاً چندان مؤثر نمی‌افتد. تردیدی نیست که کودک و نوجوانی که در مراحل شکل‌گیری شخصیت فردی و اجتماعی‌اش به‌صورت صحیح و از سوی یک متخصص با بستر و چگونگی شکل‌گیری میراث فرهنگی، اهمیت شناخت آن و نقش و جایگاه آن در حفظ هویت ملّی، یکپارچگی سرزمینی و رشد اجتماعی، اجتماعی و اقتصادی سرزمینش آشنا شود، نه‌تنها به سودای سود یا با فریب شیادان به تخریب محوطه‌ها و آثار تن نخواهد داد بلکه در آینده به عاملی برای حفظ و احیای این میراث بدل خواهد شد و میراث فرهنگی را به‌مثابه رکنی مهم از ارکان هویت ملی و میهنی گرامی داشته و بالنده خواهد ساخت.
این مسائل و دغدغه‌های جدّی که پیش‌ازاین از سوی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران به‌تفصیل در قالب چندین نامه به وزرا و مسئولان مربوطه طرح شده بود، ما را بر آن داشت تا با برگزاری این سمینار زمینه همفکری صاحب‌نظران، مسئولان، اساتید و دانشجویان این حوزه را فراهم آوریم و ضمن پیگیری پیشنهاد‌ها و راهکارهای مطرح‌شده در طی سمینار، موارد مشخص ذیل را با همفکری جامعه علمی و فرهنگی کشور ان‌شاءالله تا حصول نتیجه نهایی پیگیری نماییم:
- ورود نظام‌مند مقوله میراث فرهنگی به برنامه آموزشی مدارس در هر سه مقطع ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم (در همه رشته‌های نظری، فنی و حرفه‌ای و کار و دانش) به‌صورت عنوان درسی مجزا و کتب مستقل «آشنایی با میراث فرهنگی ایران»؛
- واگذاری تدریس این دروس به متخصصان این حوزه به‌ویژه باستان‌شناسان که به‌صورت کاملاً تخصصی و عملی با کلیات، دقایق و ظرایف آن آشنا هستند؛
- گنجاندن برنامه‌های نظام‌مند بازدید از آثار تاریخی، میراث فرهنگی و آیین‌های ملّی و مذهبی برای دانش‌آموزان در جهت آشنایی هر چه بیشتر آنان با پیشینه فرهنگی کشور و تقویت هویت ملّی جوانان کشور.
امید است که با یاری یکایک دغدغه‌مندان حوزه آموزش و فرهنگ این مرزوبوم، این برنامه‌ها در راستای سربلندی ایران اسلامی محقق گردند.
و من الله التوفیق
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور، مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران.
