انجمن علمی باستان‌شناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
یک مرکز اداری ـ اقتصادی «آغاز ایلامی» و صدها قطعه اثر مهر در تپه تیلینه در کرمانشاه کشف شد. به گزارش روابط عمومی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، کاوش‌های باستان‌شناسی نجات‌بخشی در تپه تیلینه منجر به کشف صدها نمونه اثر مهر بر سطح قطعات گل، پیکرک‌های حیوانی گلی و اشیاء شمارشی گلی شد.
دکتر شکوه خسروی، دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و استاد مدعو دانشگاه رازی کرمانشاه و سرپرست کاوش باستان‌شناسی در تپه تیلینه، با اعلام این خبر افزود: در چند سال اخیر کاوش‌های باستان‌شناسی هدفمندی در دشت کوزران ـ ماهیدشت، استان کرمانشاه، به انجام رسیده است و یافته‌های آن، دانسته‌های کم نظیری دربارۀ تاریخ و وضعیت منطقه در اختیار قرار داده‌اند. کاوش تازه در تپه تیلینه استان کرمانشاه، در میان دشت کوزران نیز اهمیت مطالعات باستان‌شناسی در این منطقه را به روشنی نشان داد.
به گفته دکتر خسروی، خاک‌برداری‌های قبلی در محوطه منجر به آشکار شدن 70 نمونه اثر مهر متعلق به دوره آغاز ایلامی شده بود و در واقع اهمیت یافته‌های سطحی سبب شد تا برای درک وضعیت منطقه در اواخر هزارۀ چهارم پ.م، و درک بافت قرارگیری یافته‌های سطحی، درخواست کاوش اضطراری محوطه به پژوهشکده باستان‌شناسی ارائه شود. در نهایت کار کاوش از 12 شهریورماه آغاز شد. این تپه پیشتر در سال 1377 در بررسی‌های باستان‌شناسی دشت کوزران توسط آقای دکتر عباس مترجم شناسایی شده و سپس در سال 1386 به شماره 21789 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
دکتر شکوه خسروی افزود: برای شناخت ماهیت محوطه و به ویژه لایه‌های سکونتی قدیمی‌تر، گمانه کوچکی به ابعاد 5×5 متر در دامنۀ تپه و گمانه لایه‌نگاری نیز در غرب محوطه و در بخش‌های آسیب دیده ایجاد گردید. در نتیجۀ کاوش، آثار و بقایای مختلفی نظیر چاله‌های ذخیرۀ غلات، قطعات سفال، استخوان‌های جانوری، دانه‌های ذغال شده غلات، پیکرک‌های گلی حیوانی کوچک، اشیاء شمارشی گِلی، و صدها نمونه اثر مهر بر سطح قطعات گل پیدا شده که نشان از مبادلات ساکنان این محوطه در پنج هزار سال پیش دارد. این یافته‌ها نخستین مواد باستان‌شناختی این دوره در غرب زاگرس مرکزی هستند و شناخت و دانش ما را در خصوص وضعیت غرب ایران در هزارۀ چهارم پ.م دگرگون خواهد کرد.
شمار بسیار زیادی قفل گلی در، صدها قطعه پلمپ ظرف و یک مهر استوانه‌ای نشان می‌دهد تپه تیلینه در دورۀ آغاز ایلامی یک مرکز اداری برای ساماندهی امور اقتصادی و مبادلاتی بوده است. بر پشت قطعات به دست آمده از پلمب ظروف و قفل‌های گلی در، رد ریسمان‌ها به خوبی حفظ شده و قابل مشاهده است. بر سطح این قطعات اثر بیش از 100 مهر مختلف دیده می‌شود. این مهرها، دو دسته مهرهای استوانه‌ای و استامپی را شامل می‌شوند و دربرگیرنده نقوش هندسی، گیاهی و حیوانی هستند.
می‌دانیم که تاکنون در این بخش از غرب ایران، هیچ نمونه‌ای از اثر مهرهای آغاز ایلامی گزارش نشده است، از این‌رو اهمیت این یافته‌ها در باستان‌شناسی منطقه و غرب ایران دوچندان می‌شود. مدارک کنونی حاکی از این است که این تپه باستانی محلی با کارکرد اداری ـ اقتصادی بوده و به نظر می‌رسد عمدۀ فعالیت ساکنان آن در ارتباط با مبادلۀ روغن یا نوشیدنی‌ها بوده است. هرچند برای پی بردن به ماهیت دقیق آنها باید منتظر انجام آزمایش‌های دقیق بمانیم. تنوع مدارک جدید از تپه تیلینه این امکان را فراهم خواهد کرد تا ارتباطات گسترده منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای بررسی شود. این یافته‌ها می‌تواند خلاء مدارک باستان‌شناختی مربوط به وجود نهادهای سیاسی ـ اقتصادی در حد فاصل دوره زمانی استقرار در محوطه دهسوار و چغارماران در زاگرس مرکزی را به خوبی پر کند و وضعیت ماهیدشت از نظر وجود مراکز اداری و روند تحولات مربوط به مدیریت اقتصادی و سیاسی در آن را بهتر و کامل‌تر توضیح دهد.
