اهمیت محوطه‌ی هزاره‌ی پنجمی تهماچی برای پژوهش‌های باستان شناسی پیش از تاریخ در کرانه‌های خلیج فارس

به گزارش روابط عمومی انجمن علمی ایران، دکتر عباس مقدم عضو پژوهشکده باستان شناسی در« همایش ملی فرهنگ و تمدن خلیج فارس به روایت باستان‌شناسی»، سخنرانی خود را با موضوع “اهمیت محوطه‌ی هزاره‌ی پنجمی تهماچی برای پژوهش‌های باستان شناسی پیش از تاریخ در کرانه‌های خلیج فارس” ارائه دادند و  تل تهماچی را نشانه‌ی بارزی  از وجود حوزه فرهنگی مستقل تحت نام حوزه فرهنگی کرانه‌های خلیج فارس دانستند. رییس پیشین پژوهشکده باستان­‌شناسی در اهمیت این محوطه چنین بیان داشتند که؛ محوطه شش هزارساله تل‌تهماچی، کلیدی است برای فهم بهتر از کرانه‌های شمالی خلیج فارس در ادوار پیش‌از تاریخی. این محوطه درست در جانب شرق رود زندارون در دشت لیراوی یا دیلم و به فاصله کمتر از ۵ کیلومتری از ساحل فعلی خلیج فارس قرار دارد. ارتفاعات زاگرس درست در فاصله ۱۰ کیلومتری تحت نام محلی رگ سفید منبع عظیم زیستی را برای تهماچی و زیستگاه‌های نظیرش فراهم ساخته است. به نحوی که چشمه‌سارها، منابع سنگ، منابع قیر و مراتع را برای دشت لیراویِ هفت هزار ساله تامین ساخته است. علاوه برآن، سیلاب‌های فصلی جاری شده از رگ سفید، منبع عظیم تامین خاک مرغوب برای دشت لیراوی فراهم ساخته است. همگی این منابع در کنار منبع عظیم غذایی دریای خلیج فارس، زیست بوم مطلوبی را برای انسان پیش‌از تاریخ فراهم ساخته است.

عمق بیش‌از ۱۰ متر نهشته فرهنگی، شاخصه‌های سفالی شناخته شده و قابل مقایسه با حوزه‌های فرهنگی شوشان و فارس و به دست آمدن تیغه‌های ابسیدین از سطح تل تهماچی شاخصه‌هایی است تا رویکردهای اشتباه گذشته که طبق آن سواحل شمالی خلیج فارس را در ادوار پیش از تاریخی خالی از استقرار تلقی می‌کردند تصحیح کند. در واقع امر، تل تهماچی نشانه‌ی بارزی است از وجود حوزه فرهنگی مستقل تحت نام حوزه فرهنگی کرانه‌های خلیج فارس که پیش‌از این شادروان دکتر ملک شهمیرزادی آنرا در زمره حوزه فرهنگی فارس طبقه بندی کرده بود. امید است کاوش‌های علمی و هدفمند در تل تهماچی، زوایای پیچیده جوامع حوزه فرهنگی کرانه‌های خلیج فارس را بیش‌از پیش روشن سازد.

لازم به یاد آوری است که تل تهماچی که در غرب روستای عامری واقع است در حال حاضر دارای دو پشته برجاست. متاسفانه پشته شمالی این محوطه بر اثر تخریب‌های صورت گرفته توسط حفاران غیر مجاز آسیب دیده است. به همت معاونت میراث فرهنگی استان بوشهر تل تهماچی در سال ۱۳۹۹ به ثبت ملی رسید و امید است تا در آینده نزدیک روند تعیین ضوابط عرصه و حریم آن در دستور کار قرار گرفته و به اجرا درآید.

گفتنی است همایش ملی خلیج فارس به روایت باستان شناسی با مشارکت معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث، انجمن علمی باستان‌­شناسی ایران و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر از تاریخ 29 لغایت 30 اردیبهشت ماه سال جاری و به مناسبت هفته میراث فرهنگی در استان بوشهر و بندر باستانی سیراف برگزار گردید.