انجمن علمی باستانشناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستانشناسی ایران
کتاب «باستانشناسی ایران از دورۀ پارینه‌سنگی تا شاهنشاهی هخامنشی» نوشته دکتر حسن فاضلی نشلی و راجر متیوز به عنوان کتاب سال دانشگاه تهران برگزیده شد.
کتابThe Archaeology of Iran from the Palaeolithic to the Achaemenid Empire (باستانشناسی ایران از دوره پارینه‌سنگی تا شاهنشاهی هخامنشی) نوشته دکتر حسن فاضلی نشلی و راجر متیوز که در جولای 2022 (تیر 1401) به زبان انگلیسی و توسط انتشارات راتلیج بریتانیا منتشر شد، در سی و دومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران در روز یکشنبه 19 آذر 1402 به عنوان کتاب سال دانشگاه تهران برگزیده شد. در این کتاب، دستاوردهای نوینِ پژوهشهای باستانشناسی در ایران از دورۀ پارینه‌سنگی تا پایان دورۀ هخامنشی، به طور جامع معرفی شده است. همکاری بیش از یکصد باستان‌شناس ایرانی و خارجی در تکمیل داده‌ها، بهره‌گیری از مطالعات میان‌رشته‌ای و مستندات تصویری و نقشه‌های به‌روز، پرداختن به موضوعاتی مانند تعامل انسان و محیط، تغییرات اقلیمی و پیچیدگی‌های جوامع، از ویژگی‌های این کتاب است و آن را به یک مرجع علمی معتبر و جامع برای مطالعات باستانشناسی ایران تبدیل کرده است.
نشست تخصصی «پژوهشهای باستانشناسی مازندران» به مناسبت هفته پژوهش در دانشکده میراث فرهنگی دانشگاه مازندران در چالوس برگزار شد.
نشست تخصصی «پژوهشهای باستانشناسی مازندران»، با هشت سخنرانی تخصصی از ساعت 9:30 تا 16 روز چهارشنبه 22 آذر 1402 در سالن اجتماعات دانشکده میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دانشکاه مازندران در شهر چالوس برگزار شد.
«گزارش اجمالی کاوش‌های لایه‌نگاری و تعیین عرصه و حریم تپه کلار کلاردشت» توسط دکتر سیدمهدی موسوی کوهپر، «مازندران در عصر میان‌سنگی و نوسنگی بر اساس کاوش‌های غار هوتو، کمربند و کمیشانی» توسط دکتر حسن فاضلی نشلی، «اهمیت مطالعات باستانشناسی پیش از تاریخ در شرق مازندران؛ مشکلات و راهکارها» توسط دکتر رحمت عباس‌نژاد سرستی، «تحولات عصر مفرغ و آهن مازندران با تکیه بر کاوش‌های قلعه بُن و شهنه پشته» توسط دکتر مجتبی صفری، «پژوهشهای باستانشناسی در گورستان ولم؛ ساختار تدفینی، گورنهاده‌ها، خاستگاه» توسط دکتر رحمت عباس‌نژاد سرستی و دکتر راحله کولابادی، «شواهدی نویافته از فلزگری کهن (آرکئومتالوژی) دوره اشکانی در مازندران: تپه آفله روستای خاچک کجور» توسط دکتر محمد قمری فتیده، «مطالعات مقدماتی باستانشناسی در سوته قلعه کجور؛ کوششی در مکان‌یابی یک جای‌نام تاریخی» توسط دکتر مرتضی عطایی و دکتر محمد قمری فتیده و «تحلیل باستانشناسی کهن‌شهر فریم بر مبنای منابع تاریخی و شواهد باستانشناسی» توسط دکتر حسن هاشمی زرج‌آباد و الهام شیرزادی در این نشست تخصصی ارائه شد.
نشست‌های تخصصی در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به مناسبت هفته پژوهش با شعار «میراث فرهنگی؛ یادگار گذشته، فرصت امروز و سرمایه آینده» از 19 تا 25 آذر 1402 برگزار شد.
در نخستین روز از هفته پژوهش در تاریخ 19 آذر 1402، نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افتتاح و از تازه‌های نشر پژوهشگاه رونمایی شد. نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نمایشگاهی مشتمل بر انتشارات پژوهشگاه، نمایه‌های پژوهشی، گزارش طرح‌های پژوهشی، آزمایشگاه‌ها و خدمات مشاوره‌ای، کاوش‌های باستانشناسی، فعالیت‌های کتابخانه و مرکز اسناد، محصولات فناوری و کاربردی‌سازی، آفرینش هنرهای سنتی و اطلس‌ها بود. همچنین، 18 عنوان کتاب در حوزه‌های باستان‌سنجی، زبان و گویش، گزارش‌های باستانشناسی، هنرهای سنّتی، بافت‌های تاریخی، حفاظت و مرمت آثار و ابنیه، مردم‌شناسی و مدیریت میراث فرهنگی از جمله جدیدترین انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری است که همزمان با هفته پژوهش 1402 چاپ، رونمایی و منتشر شده‌اند.
در روز دوم از هفته پژوهش، سه نشست تخصصی با عناوین «پژوهشهای میان‌رشته‌ای در بررسی غارهای علیخورنده و گاوخور تفرش» توسط علی هژبری، «کاوش تپه تیلینه کرمانشاه» توسط دکتر شکوه خسروی و «بررسی مبانی حفاظت حین کاوش‌های باستان‌شناختی» توسط فتح‌الله نیازی برگزار شد. در نشست نخست، گزارشی از همکاری علمی میان متخصصان مردم‌شناسی، زمین‌‌شناسی، گیاه‌شناسی، حشره‌‌شناسی، باستان جانورشناسی، غارشناسی و مستندساز در بررسی‌های غارهای علیخورنده و گاوخور تفرش ارائه شد و نتایج فعالیت‌های باستانشناسی در این دو غار از جمله کشف یک کتیبه یونانی، گورستان اشکانی و محوطه استقراری از دوره ایلخانی ـ تیموری تشریح شد. به گفته علی هژبری، سرپرست هیأت باستانشناسی در غارهای علیخورنده و گاوخور، یافته‌های باستانشناسی حکایت از استفاده غار علی خورنده در دوره تاریخی (سلوکی ـ اشکانی) و دوره اسلامی (سلجوقی ـ ایلخانی) دارد. با توجه به ترجمه کتیبه یونانی احتمال دارد این غارها به عنوان مکان‌های مقدس برای مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.
در نشست دوم از روز دوم، دکتر شکوه خسروی، سرپرست کاوش باستانشناسی در تپه تیلینه کرمانشاه، به کشف شماری پیکرک گلی حیوانی، اشیاء شمارشی و مجموعۀ بسیار بزرگی از اثر مهرهای گلی متعلّق به فرهنگ آغاز ایلامی در این تپه اشاره کرد. خسروی با اشاره به اینکه این یافته‌ها نخستین مواد باستان‌شناختی این دوره در غرب زاگرس مرکزی هستند و به دانش ما درباره وضعیت غرب ایران در هزارۀ چهارم پ.م خواهد افزود، اظهار کرد: در کاوش این تپه، شمار زیادی قفل گلی در، صدها قطعه پلمپ ظرف و یک مهر استوانه‌ای نیز به دست آمد که نشان می‌دهد تپه تیلینه در دورۀ آغاز ایلامی یک مرکز اداری برای ساماندهی امور اقتصادی و مبادلاتی بوده است.
در نشست سوم از روز دوم، بر نقش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در تهیه پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های اصولی بر اساس دانش روز دنیا در حوزه حفاظت در کاوش‌های باستانشناسی تأکید شد و از عدم تعامل میان باستان‌شناسان و مرمتگران به عنوان مهم‌ترین چالش در حوزه حفظ میراث تاریخی یاد شد.
روز سوم نیز به نشست «میراث در خطر ایران: در پرتو اسناد نوشتاری و مدارک نویافته از غار هستیجان، استان مرکزی» اختصاص یافت که با حضور و سخنرانی دکتر علی دارابی، دکتر مصطفی ده‌پهلوان، دکتر جبرئیل نوکنده، دکتر محمدرضا نعمتی، دکتر اسماعیل شراهی، نیما آصفی و خداداد رضاخانی برگزار شد. به گفته دکتر محمدرضا نعمتی، کاوشگر غاز زِل در هستیجان، کشف قلم‌نی خوشنویسی با قدمت 1400 سال، 11 پوست‌نوشته، گِل‌مُهر، کیسه‌های کوچک دربسته با دانه‌های گیاهی، بقایای آستین لباس در رنگ‌های مختلف، پارچه‌های سه‌لایه با پشم شبیه به کاپشن‌های امروزی، پارچه‌های آبی‌رنگ با دوخت، ریسمان‌های حصیری، ابزارهای چوبی نظیردرفش مخصوص دوخت و دوز چرم، درپوش‌های چرمی و یک پلمپ سربی به شکل حیوان از مهم‌ترین دستاوردهای کاوش در غار زِل هستیجان است و قدمت اغلب این آثار به اواخر دوران ساسانی و صدر اسلام بازمی‌گردد.
