انجمن علمی باستانشناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستانشناسی ایران
داستان يك نشان: نشان زنده ياد دكتر عزت الله نگهبان
دكتر حامد وحدتي نسب، نايب رئيس انجمن علمي باستان شناسي ايران
انديشه پاسداشت مقام اساتيد و پيشكسوتان باستانشناسي كشور انديشهcاي ديرپاست و همواره تشكلها و گروههاي دانشجويي و علمي هر چند صباحي به وسع خود بدان پرداخته اند. ايده طراحي و اعطاي نشاني به نام پدر باستانشناسي نوين ايران نخستين بار از جانب يكي از دانشجويان كارشناسي ارشد دانشگاه تربيت مدرس (سركار خانم مهرنوش زاده دباغ) در پاييز سال 1390با اينجانب در ميان گذارده شد و متعاقباً در جلسه سوم هيئت رئيسه انجمن علمي باستانشناسي ايران مورخ 30 آذر 1390 مطرح و به اتفاق آراء مورد تصويب قرار گرفت و مقرر گرديد تا پس از تدوين شيوه نامه اهدا، نشان طراحي و ضرب گردد. در همين راستا يكي از نخستين اقدامات انجمن تماس با وارث حقوق معنوي دكتر نگهبان جهت كسب اجازه براي استفاده از نام ايشان بود كه اين مهم با تماس با جناب آقاي بهمن نگهبان، فرزند دوم ايشان محقق گرديد. در ذيل متن پاسخ آقاي بهمن نگهبان به درخواست انجمن آورده شده است:
از دریافت این پیشنهاد انجمن علمي باستان شناسي ايران بسیار سپاسگزارم و باید اول بگویم مشاهده این پیوند قلبی شما که احتمالا پدرم را عموما بواسطه اثرات کوشش های دور او می شناسید و احساس همدستی و خویشاوندی با او و اهداف او می کنید مرا یکباره هم مفتخر و هم فروتن میگزارد. با درخواست چشم پوشی شما به دیری این پاسخ اجازه دهید چند نکته ای را که در پیرامون این موضوع بنظرم میرسد اینجا مطرح کنم: آیا بیانیه و یا اساسنامه ای در وصف روش تصمیمگیری و بطور کلی اصول اعطای نشان تهیه خواهد شد؟ بنظرم اعتبار چنین جایزه ای ناشی از اعتماد در روند و پایه آن است. آیا جایزه صریحاً محدود به باستانشناسان و یا افرادی که بخش عمده فعالیتشان در خدمت مستقیم به علم باستان شناسی میگذرد خواهد بود؟ با اینکه مسلماً سزاواران جایزه اکنون شاید بیش از یک نفر باشند، علیرغم این با توجه به خوی پدرم در این جور موارد احساس میکنم احتمالا او ترجیح میداد فقط سالی یک مدال اعطا شود چون در صورت غیر کنترل کردن نشان کار آسانی نیست و مسلماً عقاید همیشه مختلف خواهد بود و احتمال شکستگی نظم و ترتیب و رقیق شدن این امتیاز بوجود می آید. همانطور که شاید بدانید او خودش مقداری در نمره دادن سختگیر بود چونکه عقیده به مفهوم و اهمیت این کار داشت. امیدوارم که آوردن این سوالها را مناسب بدانید و بطور کلی باید بگویم که خواست عمده پدرم همیشه تشویق تلاشهای جدی در خدمت باستان شناسی ایران بود و برای من معیار اصلی این است. به امید مکاتبه مجدد شما، پیروز باشید، بهمن نگهبان.
پس از اخذ موافقت آقاي بهمن نگهبان و پاسخ دهي به نكات برشمرده شده توسط ايشان، انجمن تصميم گرفت تا مراسم اعطاي نشان را در زادروز دكتر عزت الله نگهبان در اسفند ماه هر سال برگزار نمايد، هرچند به جهت آنكه مقدمات همايش باستان شناسي و هنر ساساني از مدتها پيشتر چيده شده بود، قرار بر اين گرديد تا نخستين نشان در اين همايش اعطا و زين پس مراسم اعطاي نشان در سالرزو تولد دكتر نگهبان برگزار گردد. گام بعدي تعيين شخص دريافت كننده نشان بود كه مي بايست از چهره هاي سرشناس باستان شناسي ميهن بوده و همچون دكتر نگهبان، عمر خويش را در راه آموزش و پژوهش باستان شناسي سپري كرده باشد. پس از جلسات متعدد رايزني، در نهايت دكتر محمد يوسف كياني جهت دريافت نخستين نشان انتخاب گرديدند.
گام بعدي، طراحي نشان بود كه ايده خام و اوليه آن در هيئت مديره انجمن و با الهام گرفتن از سكه هاي ساساني جهت تزئينات دور به انجام رسيد. در ادامه اين طرح مقدماتي با همكاري آقاي مهران غلامي و همكارانشان نهايي گرديد. لازم به ذكر است كه طراحي چهره دكتر نگهبان حاصل كار يكي از اساتيد مينياتور ايران و نوشته ها توسط يكي از خطاطان نگارش شده اند. اين نشان در ابعاد هفت سانتي متر و از جنس مفرغ بوده و بر روي صفحه هاي مزين به متن بزرگداشت كه توسط دكتر مهرداد ملكزاده از اعضاي هيئت مديره به نگارش در آمده نصب گرديده است. متن لوح بدين شرح است:
چراغ فروزان فرهنگ و تمدن ایرانی دیری است بر جهان روشنی می افکند؛ کیست که چنین درخشندگی عالمتاب را نبیند و در مدحش نکوشد؛ فرهنگ ایرانی چونان لعل شاهوار گرانبهایی است ثمرۀ تابش خورشید و سعی باد و باران. در روزگار ما اما نمایاندن مقام درخور فرهنگ ایرانی در عرصه های جهانی خود مبارزهای و مجاهدتی عظیم است و چه بسیارند زنان و مردان پاکباز و فروتنی که عمری را در راه شناخت و شناساندن این گوهر درخشان فرهنگ بشری سپري کرده اند. عزت الله نگهبان یکی از آنانی بود که سر در راه ایران نهاد، با پرچمی بر دست در اکناف جهان آوازۀ فرهنگ ایران را می پراکند؛ داستان زندگی او داستان مردی است که همۀ هستی خود، همۀ توان خود را نثار ایران کرد. یک آن نايستاد، یک آن درنگ نکرد، یک آن شک نکرد، از برای فرهنگ گران سنگ ایران چه روزهایی که از پا ننشست و چه شبانی را که نخفت. عزت الله نگهبان باستان شناس بود، با چراغ باستان شناسی گوشه گوشۀ تاریک و کمتر شناخته شدۀ فرهنگ ایرانی را می کاوید و برمی شناخت؛ او نگهبان فرهنگ ایرانی و نگهبان باستان شناسی ایران بود. به یاد چنان مردی، چنان مردانی و زنانی، انجمن علمی باستانشناسی ایران افتخار دارد نشان ویژۀ انجمن با نام زنده یاد استاد دکتر عزت االله نگهبان را در سال 1391 به جهت قدردانی به یکی دیگر از پرچمداران عرصۀ علم و فرهنگ استاد فرزانه دکتر محمدیوسف کیانی تقدیم کند، باشد که زندگی چنین بزرگانی الگو و سرمشق و راهنمای نسل جوانتر باستانشناسی ایران. انجمن علمي باستان شناسي ايران، اسفند ماه 1391 خورشيدي.
در پايان لازم مي دانم از كليه عزيزاني كه با ايده ها و اعمال خود ياري رسان انجمن در محقق كردن اين مهم بودند سپاسگذاري ويژه داشته باشم به خصوص آقاي شاهين آريامنش.
به اميد اعتلاي هرچه بيشتر باستان شناسي اين كهن ديار
