انجمن علمی باستان‌شناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
کتاب کتیبه‌های میخی اورارتویی از ایران، تألیف دکتر مریم دارا، استادیار پژوهشکده زبان‌شناسی، متون و کتیبه‌ها، در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر شد.
این کتاب نتیجه پژوهش در راستای طرح پژوهشی مؤلف با عنوان «قرائت و ترجمۀ جدیدی از همۀ کتیبه‌های اورارتویی ایران از زبان و خط میخی اورارتویی به فارسی (همراه با کلیه آراء و تفاسیر گوناگون قدیمی و جدید و همچنین نظرات پژوهشگر در خصوص هر کتیبه و قرائت و ترجمه آنها و بررسی تاریخی-فرهنگی کتیبه‌ها)» در ۱۳۹۳ است. این کتیبه‌ها در موزه‌های ایران باستان، رضا عباسی، باستان‌شناسی تبریز و ارومیه موجود بودند و صخره‌نبشته‌ها در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی بودند. همچنین مواردی که از ایران خارج شده‌اند در موزه‌های آلمان و ترکیه ردیابی شدند.
در این طرح مقرر گردید ارائۀ قرائت و ترجمۀ جدیدی از متن اورارتویی به فارسی سنگ و صخره‌نبشته‌ها، گوی‌نبشته‌ها، سفال‌نبشته‌ها، فلزنبشته، اثر مهرها و الواح اورارتویی که در محوطه‌ها و موزه‌های ایران هستند ارائه گردد. بسیاری از این آثار پیشتر پژوهش نشده‌اند یا فقط گزارشی از آنها در دست بود. تاکنون ترجمه‌هایی توسط غیر ایرانیان و به ندرت و در چند مورد از سوی ایرانیان از کتیبه‌های اورارتویی موجود در ایران انجام شده است. جدید‌ترین پژوهش موجود مجموعۀ چهار جلدی پروفسور میریو سالوینی از کتیبه‌های اورارتویی به دست آمده است که در آنجا نیز تعدادی از کتیبه‌های ارائه شده در این پژوهش ذکر نشده‌اند. چند تن نیز اهتمام به ترجمه کتیبه‌ها از روی ترجمه‌های غیر فارسی و نه کتیبه‌های اصلی اورارتویی به زبان فارسی کرده‌اند که دارای اشتباهات متعدد هستند و در بسیاری موارد زمان افعال و مفهوم واقعی واژه به درستی ارائه نشده است. در این پژوهش برای اولین بار همۀ کتیبه‌های اورارتویی به دست آمده از ایران مستقیماً از زبان و خط میخی اورارتویی به فارسی برگردانده و تفسیر شدند. تا کنون حدود ۱۷۰۰ کتیبه اورارتویی شناسایی شده است که طبق آمار اولیه‌ای که در دسترس پژوهشگر بود حدود ۵۳ کتیبۀ اورارتویی در ایران بود اما در انتهای کار ۷۴ کتیبه و ۱۴ نوع مهرنبشته گردآوری، عکاسی، نسخه‌برداری، قرائت، ترجمه، تفسیر و ارائه گردید.
در این کتاب بسیاری از کتیبه‌های اورارتویی برای اولین بار معرفی و مورد پژوهش قرار گرفته‌اند. همچنین وضعیت کنونی صخره‌نبشته‌ها و تصاویر از روند تخریب آنها و میزان این آسیب‌ها ارائه شده است.در کتاب مذکور ابتدا توضیحات مختصری از جغرافیای سیاسی، تاریخ سیاسی مختصر (صرفاً برای آشنایی کلی با رویدادهای دوران پادشاهی اورارتوها)، زبان و خط اوراتوها آورده شده است. سپس در بخش سنگ‌نبشته‌ها به صخره و سنگ‌نبشته‌ها و الواح سنگی اورارتویی در ایران پرداخته شده است. در بخش الواح نیز الواح اورارتویی که در ایران به دست آمده‌اند بررسی شده‌اند. سپس در قسمت فلزنبشته‌ها آثار فلزی کتیبه‌دار اورارتویی در ایران مورد پژوهش قرار گرفتند. سفال‌نبشته‌های اورارتویی در ایران نیز در بخش بعدی پژوهش شدند. در ادامه، گوی‌نبشته‌های اورارتویی بررسی شده‌اند. همچنین انواع اثر مهرهای اورارتویی در ایران معرفی شده‌اند. در بخش پایانی نیز انواع مهرنبشته‌های به دست آمده در ایران آورده شده‌اند. در هر بخش تصاویر، زمان نگارش کتیبۀ آثار، محوطه‌ای که اثر در آنجا کشف شده، مشخصات، اندازه، حرف‌نویسی، ترجمه و تفاسیر و توضیحات تکمیلی آورده شده است.
