انجمن علمی باستان‌شناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
«نوروز، سالْ جشن کهن» مجموعه مقالات و یادداشت‌های محمد میرشکرایی از سوی شرکت نشر نقد افکار با مشارکت فصلنامه بین‌المللی فرهنگی پژوهشی هفت گنبد منتشر شد.
نوروز کهن‌ترین سالْ جشنِ مستمر جهان
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نوروز کهن‌ترین سالْ جشنِ مستمر جهان است که به هیچ گروه قومی و دینی و زبانی و سرزمینی وابسته نیست و برخاسته از مجموعه شرایط طبیعی و اقلیمی و فرهنگی فلات ایران و سرزمین‌های پیرامون و پیوسته به آن است. از روزگارانی دور، زنده و پویا و برجا و پایدار مانده است.
نوروز کهن‌ترین سال جشن جهان، نوروز در فرهنگ ایران، نوروز وحدت ملی و همبستگی منطقه‌ای، نوروز و هنر، زن و آیین‌های نوروزی، پیران و پریان نوروز(قصه‌ها و باورها)، سمنو (خوراکی آیینی نوروزی)، توش و اسطوره رپیثوین، نوروز در گیلان، جعفرخان از فرنگ آمده در موزه مردم‌شناسی ایران، نمایش «شاه بازی» در نوروز تفرش، نوروز در بلخ مزار شریف (بلخ بامیان)، نوروز و نوروز بل در گیلان و مازندران، نوروز جشن فراملیتی، گزارش همایش‌های نوروز، درباره نخستین همایش نوروز، درباره دومین همایش نوروز، اجلاس کشورهای حوزه نوروز، یادداشت‌ها، طرح همایش فراملی مردم‌شناختی و نمایه بخش‌های مختلف کتاب را دربرمی‌گیرد.
در مقدمه کتاب آمده است: «نوروز کهن‌ترین سالْ جشنِ مستمر جهان است که به هیچ گروه قومی و دینی و زبانی و سرزمینی وابسته نیست و برخاسته از مجموعه شرایط طبیعی و اقلیمی و فرهنگی فلات ایران و سرزمین‌های پیرامون و پیوسته به آن است. از روزگارانی دور، زنده و پویا و برجا و پایدار مانده است.
امروز، از مناطق شرقی چین تا دریای مدیترانه و از دشت‌های جنوب سیبری تا کرانه‌های سند و تا خلیج‌فارس، نوروز جشن ملی و سنتی آغاز سال ملت‌ها است. در پهنه گسترده این سرزمین‌ها که حوزه جغرافیایی گسترش فرهنگ ایرانی است.
نوروز شاخص‌ترین عنصر فرهنگ معنوی و وجه مشترک مردمان بیش از دوازده کشور منطقه است. کشورهای عضو پرونده ثبت جهانی نوروز، که بزرگترین پرونده ثبتی در فهرست آثار ثبت شده در حوزه میراث معنوی (ناملموس) جهان به شمار می‌رود.
در کشورهای ایران، افغانستان، آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکیه و عراق، نروز جشن رسمی و سنتی آغاز سال است و در هندوستان و پاکستان نیز برای بخش بزرگی از مرد، چنین جایگاهی دارد. به جز اینها در تمام سرزمین‌های کردنشین، نوروز جشن ملی و سنتی و بزرگترین جشن سال است، افزون بر سرزمین‌های یاد شده، نوروز را ایرانیانی که در طول تاریخ به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند، به همراه خود به همه جا برده‌اند. بدین سبب امروزه نوروز در شرق اروپا، مناطق غربی چین و استاین سینکیانگ (ختن)، بخش‌هایی از سواحل شرقی آفریقا تا روسیه و ایالات متحده آمریکا و نیز در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس به‌عنوان یک جشن سنتی وارد فرهنگ این سرزمین‌ها شده است.
پیشینه نوروز، اگرچه در دوردست‌های تاریخ ناپیدا است، اما با مقایسه فرهنگ‌ها و تمدن‌های شکل گرفته در محدوده سرزمین‌های آن می‌توان قدمت آن را تا بیش از پنجاه قرن در گمانه‌زنیِ تاریخ جلوه‌ها و نمودهای رفتاری مردمان، که امروزه میراث معنوی یا غیرملموس نامیده می‌شود، پیش برد.
نوروز به لحاظ مدت زمان برگزاری آن نیز از تدارک مقدمات تا برگزاری مراسم روز اول فروردین و تا رسم‌های پس از آن طولانی مدت‌ترین سالْ جشنِ جهان است. طلایه‌های آن از نیمه زمستان آغاز می‌شود و دنباله‌هایش تا نیمه بهار می‌کشد. اوج مراسم آن صبح روز اول بهار و بنا به گاهشماری آفرینشی کهن همزمان آفرینش انسان است. آخرین مراسم سنتی آن نیز در چهلم بهار در افغانستان پایان می‌پذیرد که برابر با نخستین گاهنبار و آفرینش آسمان است.
بیان گسترده زمانیِ نوروز را در این شعر منوچهری می‌توان یافت که می‌گوید:
و اینک بیامده است به پنجاه روز پیش
جشن سده طلایه نوروز نامدار
و همچنین در این زبانزد مردم آذربایجان که «تاتوت از درخت نیفتاده، نوروز است»
مجموعه مراسم نوروز که در کشورهای مختلف با تفاوت‌هایی به لحاظ رسم‌های محلی و شرایط اقلیمی و طبیعی هر منطقه، از اوایل آخرین ماه سال تا نیمه ماه اول سال جدید به طول می‌انجامد و در مزارشریف افغانستان تا چهلم بهار ادامه می‌یابد. در آنجا درفش نوروزی یا میله «گل سرخ» را که به نام حضرت علی و به اصطلاح محلی «سخی» می‌نامند و روز اول نوروز برمی‌افرازند تا دهم اردیبهشت ماه برافراشته است و از همه جا به زیارت آن می‌آیند و در کنار آن جشن و شادی و نیایش و نیازخواهی دارند و شمع و چراغ می‌افروزند.
در آذربایجان از آغاز اسفندماه چهار چهارشنبه این ماه را به نام‌های آتش و ابد و آب و خاک جشن می‌گیرند و در ایران نیز از آغاز اسفندماه تدارک نوروز شروع می‌شود و تا سیزدهم و پاره‌ای نقاط تا چهاردهم و هیجدهم فروردین در محدوده زمانی نوروز قرار دارد. و نیز با تفاوت‌های چنین است در دیگر کشورهای جهان نوروز.
«نوروز، سالْ جشن کهن» مجموعه مقالات و یادداشت‌های محمد میرشکرایی در ۲۴۰ صفحه، شمارگان ۱۱۰۰ نسخه و قیمت ۳۰ هزار تومان از سوی شرکت نشر نقد افکار با مشارکت فصلنامه بین‌المللی فرهنگی پژوهشی هفت گنبد منتشر شد.
