انجمن علمی باستان‌شناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
مدیر اداره‌کل موزه‌ها گفت: امروز باستان‌شناسان هیچ سوالی برای آغاز یک کار کاوش ندارند، منتظر می‌مانیم یک کاوش نجات‌بخشی مطرح شود، مجبور به کاوش در محوطه‌ی اعلام شده می‌شویم، این یک ضعف بزرگ برای باستان‌شناسی ایران است.
به گزارش ایسنا، محمدرضا کارگر که صبح روز چهارشنبه (سوم آبان) در آئین افتتاح سومین همایش ملی باستان‌شناسی ایران در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاددانشگاهی صحبت می‌کرد، معتقد است: بعد از دوره رنسانس یک دریچه از روی چشم انسانِ آن دوره کنار رفت، هربار خبر از کشف یک چیز می‌رسید، زمانی که معتقدیم طلا کشف شد نمی‌دانستیم که طلا همیشه وجود داشته بلکه در آن زمان ارزش طلا را کشف کردند. مانند آثار تاریخی که همیشه بود اما نگاه به این آثار یک کشف جدید بود که بعد از رنسانس شکل گرفت، در واقع بسیاری از چیزهایی که امروز واژه کشف در کنار آن‌ها قرار داده می‌شود کشف ارزش‌های آن‌هاست.
او با بیان این که کشف آثار تاریخی در ابتدا مقصد و هدف باستان‌شناسی بود، افزود: به مرور و زمانی که باستان‌شناسی جایگاه خود را پیدا کرد، هدف دیگر اشیاء نبودند بلکه دانش کشف یافته‌ها در جهت تحلیل سیستم‌های پیچیده زندگی ابتدایی بشر مورد توجه قرار گرفت.
وی با اشاره به چند فرضیه از سوی دانشمندان خارجی ادامه داد: به مرور علم باستان‌شناسی نیاز به علوم میان رشته‌ای پیدا کرد و به کمک تیم تحلیل باستان‌شناسی آمد. این دوره از باستان‌شناسی با مقطع اولیه فاصله داشت. در مقطعی که باستان‌شناسی وارد ایران شد هنوز کشف آثار در درجه اول، اهمیت داشت. بسیاری از گروه‌های خارجی که برای کاوش به ایران آمدند نیز در آن زمان به قدرت تحلیل باستان‌شناسی نرسیده بودند.
اول پیکان را به موزه بردیم، بعد ماشین جدیدتر اختراع کردیم
او بیان کرد: در سال ۴۷ که پیکان به عنوان خودروی ملی در ایران شناخته و تولید آن آغاز شد؛ در مقایسه با خودروهای کشورهایی مانند کره، ژاپن و حتی برخی کشورهای اروپایی از سطح بالایی برخوردار بود. اما یک تفاوت بین ما و کشورهای دیگر وجود داشت، در دنیا به ماشین‌های ساخته شده بسنده نکردند و هر روز تغییراتی در این وسیله نقلیه ایجاد شد تا امروز که به بالاترین سطح وسایل نقلیه رسیده‌اند، اما در ایران ما به مدت ۴۰ سال تولید پیکان را تکرار کردیم و در نهایت به جایی رسیدیم که مجبور شدیم پیکان را وارد موزه کنیم.
وی در ادامه با طرح این پرسش که آیا باید برای بسیاری از متدها و روش‌های علمی موزه ساخته شود تا به این نتیجه برسیم که باید روش‌های دیگر را نیز امتحان کرد، بیان کرد: زمانی می‌گفتیم باستان‌شناسی باید برای یافتن پاسخ سوالات گام بردارد، اما امروز باید نخست دنبال سوال بگردیم. جامعه‌ای که نسبت به گذشته خود سوالی ندارد، نمی‌تواند رشد کند. جامعه امروز باستان‌شناسی ما حتی هیچ کمکی به برانگیخته شدن سوال نمی‌کند. در این شرایط ما با چه رویدادی مواجه هستیم؟
معماران خط آسمان را می‌دیدند، اما خط زمین را نه!
این باستان‌شناس با اشاره به دل‌نگرانی‌های معماران که همیشه نگران حفظ خط آسمان بودند تا ارتفاع ساختمان‌ها، بیش از ۱۵ یا ۲۰ متر افزایش پیدا نکند، افزود: هیچ گاه به این فکر نکردیم که باید برای زیر زمین نیز خط زمین در نظر بگیریم. در کجای دنیا ۴۰ متر زیر زمین حفاری می‌کنند تا برج بسازند در حالی که در عمق سه متری زمین سفره‌های آب زیرزمینی برای سیراب کردن درختان هستند و با هر حفاری مسیر آن‌ها را تغییر می‌دهیم یا خشک‌شان می‌کنیم.
او گفت: در واقع ما فکر نکردیم زمین از آسمان هم مهم‌تر است. فقط منظر آسمان برایمان اهمیت داشت اما هیچ‌گاه نگران زمین نبودیم. معماران ما تا جایی که توانستند اجازه ارتفاع ساختمان‌ها را ندادند اما تا جایی که می‌توانستند در سطح زمین پایین رفتند. چطور اینقدر راحت اجازه این کار را می‌دهیم؟
تا امروز چقدر برای باستان‌شناسیِ زیر آب تلاش کردیم؟
او در ادامه با اشاره به بی‌توجهی که نسبت به باستان‌شناسی زیر آب در کشور می‌شود، گفت: ما اصلا برای این حوزه از باستان‌شناسی هیچ سوالی نداریم. اگر دست کم یک سوال مطرح می‌شد به داخل آب شیرجه می‌زدیم.
او با اشاره به نشستی که ۲۰ سال پیش با رئیس باستان‌شناسی زیر آب استرالیا به واسطه سمتی که از سوی یونسکو به او داده شده بود، داشته است، گفت: در آن زمان او اعلام کرد حاضر است باستان‌شناسی زیر آب در ایران را به صورت کامل کار کند حتی با توجه به اینکه اعتبار و تجهیزات از سوی یونسکو در اختیار قرار داده می‌شود امکان آموزش تکنیک‌ها را به باستان‌شناسان ایرانی دارد اما زمانی که این مطلب را با مدیران‌مان در میان گذاشتم فکر کردند باستان‌شناسی زیر آب ناموس ماست و خواستند خودمان این کار را انجام دهیم.
وی با بیان اینکه بعد از گذشت ۲۰ سال هنوز هیچ اتفاقی در این زمینه رخ نداده است، بیان کرد: معتقدم ما همیشه در یک غرور مستبدانه جلو رفته‌ایم و اجازه نمی‌دهیم برای پاسخ به دغدغه‌های جهانی همکاری‌های جدی جهانی داشته باشیم. تا زمانی که اجازه ندهیم باستان‌شناسان بین‌المللی به ایران بیایند و این کار را یک توهین بدانیم و این باور را کنار نگذاریم هیچ‌گاه به جایگاهی که باید در حوزه باستان‌شناسی به آن برسیم ارتقاء پیدا نمی‌کنیم.
زمانی باستان‌شناسان خارجی را از ایران بیرون کردیم و امروز هزینه نداریم
کارگر همچنین به جلسه‌ای که ۱۰ سال پیش با رئیس باستان‌شناسی فرانسه داشته اشاره کرد و گفت: در آن زمان به او گفتم اگر بار دیگر از وی و تیم‌اش درخواست شود تا برای انجام کاوش‌های باستان‌شناسی به شوش بیاید این کار را انجام می‌دهد یا خیر، او جواب داد«امروزباید همه اروپا را برای این کار بسیج کنیم، بودجه فرانسه دیگر پاسخگوی این مسئله نیست.»
او افزود: معتقدم ایران در این جریان رابطه‌ای را به دلیل تحلیل‌های کوچک قطع کرد که دیگر نمی‌تواند آن را وصل کند.
هدف‌گذاری‌ها در باستان‌شناسی را امروز قاچاقیان انجام می‌دهند
مدیر اداره کل موزه‌ها تأکید کرد: باستان‌شناسی امروز نیاز جامعه امروز را هنوز برآورده نکرده است. حتی قدرت خلق سوال را از بین برده و بیشترین هدف‌گذاری‌ها را امروز در حوزه باستان‌شناسی گروه‌های قاچاقچی آثار تاریخی انجام می‌دهند.
او افزود: حتی اگر وزارت راه بخواهد جاده‌ای بزند باستان‌شناسان به این فکر می‌کنند که برای بررسی محوطه بروند. در حالی که هیچ پرسش و استراتژی باستان‌شناسی برای انجام آن کاوش‌ها در نظر نداریم. ما در علم باستان‌شناسی در سال‌های گذشته توقف کرده‌ایم و هیچ قدمی برنمی‌داریم.
به گزارش ایسنا، سومین همایش ملی باستان‌شناسی ایران که در ساختمان پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی در تهران در حال برگزاری است در چهار نشست تخصصی پیش از تاریخ، علوم میان‌رشته ای، اسلامی و تاریخی امروز و فردا برگزار می‌شود. همچنین سه کارگاه آموزشی آشنایی با مقدمات سفال دوره اسلامی، اصول و مبانی روش‌های باستان‌شناسی ساحلی و گوهرشناسی و آشنایی با سنگ‌های قیمتی محوطه‌های پیش از تاریخ ایران در این همایش برگزار می‌شود. این همایش توسط دانشگاه بیرجند و با همکاری موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، دانشگاه پیام‌نور، انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، سازمان میراث فرهنگی، بنیاد ملی نخبگان و پژوهشکده میراث فرهنگی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برگزار می‌شود.
