انجمن علمی باستانشناسی ایران پورتال رسمی انجمن علمی باستانشناسی ایران
رئیس انجمن علمی باستانشناسی ایران معتقد است: کسی از آسمان به زمین نمی‌آید تا مشکلات باستانشناسی را برطرف کند، اگر متخصصانش نمی‌توانند خود را عَرضه کنند، بهتر است این علمِ تخصصی در کشور تعطیل شود.
به گزارش ایسنا، سید مهدی موسوی کوهپر که صبح روز چهارشنبه (سوم آبان) در آئین افتتاح سومین همایش ملی باستانشناسی ایران در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاددانشگاهی صحبت می‌کرد، معتقد است: کسی از آسمان به زمین نمی‌آید تا مشکلات باستانشناسی را برطرف کند، ارتباطات ما با مردم و دستگاه‌های اجرایی بسیار کم است. اصلا نقش و جایگاه باستانشناسی در کشور هنوز بررسی نشده است، این‌که نقشِ باستان‌شناسان چیست و چقدر می‌توانند در انسجام و تقویت هویت ملی از ظرفیت باستانشناسی استفاده کنیم؟
او با بیان این‌که سیستم‌های آموزشی در مدارس و وزارت آموزش و پرورش و دستگاه‌های متولی نیز به باستانشناسی فکر نمی‌کنند، ادامه داد: بیش از همه خود باستان‌شناسان مشکل هستند که نمی‌توانند خودشان را عَرضه می‌کنند.
جای خالی باستان‌شناسان در مدارس آموزش و پرورش
وی با اشاره به جلسه‌ای که حدود یک هفته گذشته همراه با برخی از باستان‌شناسان با کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی داشته است، گفت: امروز هیچ کتابی در مدارس درباره آموزش باستانشناسی تدریس نمی‌شود. حتی کتابی که یکی، دو سال پیش مربوط به میراث فرهنگی به مدارس راه پیدا کرد توسط هیچ باستان‌شناس یا کارشناس متخصصی آموزش داده نمی‌شود، این وظیفه را به معلم جغرافیا یا تاریخ داده‌اند، در واقع باستانشناسی اصلا محلی از اعراب در مدارس ایران ندارد.
موسوی با تاکید بر این‌که در آن جلسه براساس صحبت‌های انجام شده قرار گذاشته شد تا تولیدِ متن در این زمینه انجام شود و باستان‌شناسان قدری فعالانه‌تر برخورد کنند، افزود: امروز باستانشناسی به شدت مغفول مانده است، باستانشناسی را باید به متن آموزش‌ها ببریم.
وی که معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز هست، با اشاره به این نکته که بی‌توجهی به یافته‌ها و گزارش‌هایی که سالانه باستان‌شناسان از محل کاوش‌هایشان ارائه می‌دهند، همچنان ادامه دارد، گفت: دانشجویان لیسانس تا دکتری باستانشناسی نیزدر زمان یادگیری در دانشگاه‌ها با این مشکل مواجه‌اند، ما هنوز نتوانسته‌ایم اموزش در دانشگاه‌ها را به روز کنیم و به متن‌های سال‌های قبل بسنده می‌کنیم.
آثار تاریخی را در مکان کشف نگه دارید، جایشان مخازن نیست
وی که در سال‌های گذشته مدتی رئیس پژوهشکده باستانشناسی بوده است، ادامه داد: مدت‌هاست به مسئولان سازمان میراث فرهنگی می‌گوییم آثار تاریخی به دست آمده در سایت‌های کاوش باید در همان نقطه که کشف می‌شوند باقی بمانند تا بتوانیم آن‌ها را به متن تبدیل کنیم. این یک ظلم در حق میراث فرهنگی است، با کشف آثار آن‌ها را مخازن می‌بریم و هیچ‌گاه اجازه‌ی بررسی روی این آثار داده نمی‌شود با این عنوان که از بین می‌روند، در شرایطی که یک اثر سال‌ها در شرایط محیطی طبیعی قرار گرفته و با آن اخت می‌شود، اما ناگهان تصمیمی می‌گیریم که آن‌ها باید همه عمر خود را در یک فضای سربسته بمانند.
موسوی تاکید می‌کند: باید حرکتی جدی در این زمینه انجام شود، باید کاوش‌های باستانشناسی پرسش‌محور شوند. باید پژوهش‌ها و کارهای میدانی پایه‌ی یک سوال و یک دغدغه باشند و برای موضوعات راهکار داده شود.
ببینید موزه‌های دنیا چکار می‌کنند این قدر سر زبان‌ها افتاده‌اند؟
او به خاطره‌ای مربوط به حدود ۱۵ سال پیش اشاره می‌کند؛ «زمانی که برای گرفتن مدرک تخصصی دکترا درانگلیس اقدام کردم در نامه‌ای به موزه ملی ایران درخواست کردم اجازه دهند بررسی روی چند شی تاریخی مشخص را انجام دهم. هر چند مدیر موزه در آن زمان در نامه‌ای به کارشناس مربوط تأکید کرد هر چه سریع‌تر با من همکاری شود، اما بعد از چندین ماه و سه روز قبل از حرکتم به انگلیس برای ادامه بررسی‌هایم، کارشناس مربوط چند عکس متعلق به ۱۵ سال قبل از آن آثار را در اختیارم قرار داد و گفت بیش از این اجازه همکاری ندارد، در حالی که وقتی به انگلیس رفتم و نامه‌نگاری با چند موزه بین‌المللی با هدف بررسی روی چند آثر متعلق به دوره ساسانی انجام دهم، فقط دو ساعت پس از ارسال نامه‌ام پاسخ دادند که اشیاء درخواستی در حال حاضر در نمایشگاهی در کشور ژاپن هستند و هشت ماه بعد به انگلیس بازگردانده می‌شوند. آن‌ها درست در همان زمان اعلام شده بار دیگر به من ایمیل زدند و اعلام کردند که در یک روز، ساعت و مکان آثار درخواست شده را در اختیارم قرار می‌دهند و در موعد مقرر به موزه رفتم و آن‌ها من را با همه اشیای درخواستی در اتاقی تنها گذاشتند و با اعتماد کامل اجازه دادند بررسی‌هایم را انجام دهم. حتی در پایان کار برای انجام کار تحقیقاتی روی برخی از آثار موزه‌شان تشکر کردند و گفتند همیشه این دغدغه را داشته‌اند که چه زمان برای یک پژوهشگر مسئله بررسی روی این آثار بوجود می‌آید.»
این باستان‌شناس سپس خطاب به کارگر، مدیر اداره‌کل موزه‌ها از نبود چنین دغدغه‌ی مشابهی در ایران اعتراض کرد و گفت: ما با بحران موضوع مواجهیم. هیچ کاوشی به دانشجویان دانشگاه‌ها داده نمی‌شود، درحالی که پرسش‌های باستانشناسی کشور را باید دانشجویان پاسخ دهند. نه کاوشی به دانشجو داده می‌شود و نه شیء برای بررسی در اختیار او قرار می‌گیرد، دانشجو در این شرایط باید چه کاری انجام دهد؟ هر چند امروز نسبت به سال‌های گذشته وضعیت حضور محققان در موزه ها بهتر است اما همچنان به ویژه در شهرستان‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم.
او با بیان این‌که متأسفانه برخی از کارشناسان موزه‌ها، آثاری که در اختیارشان قرار گرفته را جزو اموال شخصی‌شان می‌دانند و فکر می‌کنند به نامشان سند خورده است، بنابراین به سختی این آثار را در اختیار محققان قرار می‌دهند، از کارگر خواست اداره کل موزه ها ارزیابی مدیران موزه‌ها را سیاست‌گذاری کند و حتی سیستم تشویقی برای حضور پژوهشگران در این فضاها بوجود آورند و از مسئولان دانشگاهی شرکت‌کننده در همایش نیز خواست به میزان جذب دانشجو در این رشته توجه کنند.
موسوی کوهپر وضعیت امروزی باستانشناسی و بی‌توجهی به دانشجویان و محققان باستانشناسی را ظلم به فرهنگ، هویت و تاریخ کشور دانست و گفت: موزه‌ها باید دانشگاه باشند و از آن‌ها باید علم تولید شود.
این مدرس دانشگاه با بیان این‌که ای کاش قدری بررسی می‌کردیم که موزه‌های دنیا چه کاری انجام می‌دهند که تا این حد سر زبان‌ها افتاده‌اند، ادامه داد: در حالی که هنوز این موضوعات برای بدنه کارشناسی و کارمندی ما تفهیم نشده است. زمانی یک شئی ارزش دارد که یک محقق آن را بررسی کند.
بهتر است باستانشناسی را در کشور تعطیل کنیم
وی افزود: امروز که بعد از چندین سال از رشد باستانشناسی در کشور هنوز به این موضوعات توجه نمی‌کنیم آثار تاریخی را با چه هدفی از مکان کشف‌شان بیرون می‌آوریم. این کاش این نیازها به یک بخشنامه و قانون تبدیل شود.
او گفت: دانشجویان برای انجام کارهای تحقیقاتی خود پیش استادش گریه می‌کند و از توهین، تحقیر و بی‌توجهی‌هایی که در موزه‌ها به آن‌ها می‌شود، گلایه دارند. با وجود این شرایط معتقدم بهتر است باستانشناسی در کشور را تعطیل کنیم.
انبوه دانشجویان را به دانشگاه راه می‌دهیم، اما کار نداریم
این باستان شناس با تأکید بر لزوم سنجش و تحلیل نسبت عرضه و تقاضا در باستانشناسی گفت: این حوزه به عنوان یک مفهوم و موضوع در مراکز آموزشی باید شناخته شود. امروز باید کیفی‌سازی‌ها را تحلیل کنیم و سعی کنیم دانشجویان باستانشناسی را براساس نیازمان به دانشگاه بپذیریم.
او با در ادامه از مسئولان دانشگاهی شرکت‌کننده در سومین همایش ملی باستانشناسی ایران خواست به میزان جذب دانشجو در این رشته توجه کنند و افزود: انبوه دانشجویان را در دانشگاه‌ها پذیرش می‌کنیم آن‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند و در نهایت بیکارند. بهتر است قدری از عام گرایی امروزی محدودتر شویم.
به گزارش ایسنا، این صحبت‌ها در حالی امروز _چهارشنبه سوم آبان_در سومین همایش ملی باستانشناسی ایران مطرح شدند، که جای خالی بهروز عمرانی، رئیس جدید پژوهشکده باستانشناسی پژوهشگاه و سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که جزو سخنرانان اعلام شده بود، اما حضور نداشت، به چشم می‌آمد.
سومین دوره همایش ملی باستانشناسی ایران، که توسط دانشجویان دانشگاه بیرجند در خراسان جنوبی و با همکاری ۲۱ دانشگاه و دستگاه‌های مختلف برگزار می‌شود، در کنار حضور دانشجویان باستانشناسی، باستان‌شناسان پیشکسوتی چون سید منصور سیدسجادی، صادق ملک شهمیرزادی، حمیده چوبک، حسن کریمیان حضور دارند، اما بر اساس اعلام برنامه‌های انجام شده، ارائه‌ی ۱۳ مقاله‌ی این همایش را قرار است دانشجویان و جوان‌ترهای باستانشناسی ارائه دهند.
